Zespół policystycznych jajników to jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń hormonalnych u kobiet w wieku rozrodczym. Schorzenie dotyczy nawet 10–15% kobiet i często wiąże się nie tylko z problemami dermatologicznymi, metabolicznymi czy emocjonalnymi, ale także z trudnościami w zajściu w ciążę.
Choć zespół policystycznych jajników nie przekreśla możliwości zostania mamą, schorzenie może znacząco utrudniać zajście w ciążę. Czym jest PCOS? Jakie daje objawy? Dlaczego utrudnia poczęcie dziecka? Jakimi metodami można skutecznie wspomagać płodność u kobiet dotkniętych tym zaburzeniem?
Czym jest PCOS i jak wpływa na organizm kobiety?
Zespół policystycznych jajników (PCOS) to przewlekłe zaburzenie endokrynologiczne, które obejmuje wiele aspektów funkcjonowania organizmu kobiety – od układu hormonalnego, przez metabolizm, aż po płodność.
Główne cechy PCOS to:
- zaburzenia owulacji,
- podwyższony poziom androgenów,
- obecność licznych pęcherzyków w jajnikach widocznych w badaniu USG.
U podstaw PCOS najczęściej leży insulinooporność, czyli obniżona wrażliwość komórek na działanie insuliny, która prowadzi do zaburzeń metabolicznych, przyrostu masy ciała i trudności w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi. W połączeniu z nadmiarem androgenów insulinooporność może nasilać objawy, takie jak nadmierne owłosienie (hirsutyzm), trądzik czy wypadanie włosów. Zaburzenia hormonalne typowe dla PCOS prowadzą również do nieregularnych cykli miesiączkowych lub ich całkowitego zatrzymania.
Dlaczego PCOS utrudnia zajście w ciążę?
Głównym czynnikiem, który utrudnia zajście w ciążę, są zaburzenia owulacji lub jej całkowity brak. U kobiet z PCOS jajniki często nie działają prawidłowo. Zamiast dojrzewania jednej komórki jajowej, wytwarzają wiele drobnych pęcherzyków, których rozwój zatrzymuje się na wcześniejszym etapie. W konsekwencji powyższego owulacja albo w ogóle nie zachodzi, albo zdarza się rzadko i jest nieregularna.
Duży wpływ na trudności z zajściem w ciążę mają też zaburzenia hormonalne. U kobiet z PCOS występuje nadmiar androgenów, który może negatywnie wpływać na śluz szyjkowy, błonę śluzową macicy, a nawet jakość samej komórki jajowej. Dodatkowym wyzwaniem bywa insulinooporność, która często towarzyszy PCOS. Utrudnia utrzymanie prawidłowej masy ciała, a nadmiar tkanki tłuszczowej może dodatkowo wpływać na zaburzenia równowagi hormonalnej.
Jak zwiększyć szanse na ciążę mimo PCOS?
Choć zespół policystycznych jajników (PCOS) może utrudniać zajście w ciążę, to nie przekreśla szans na zostanie mamą. Wiele kobiet z tą diagnozą skutecznie zachodzi w ciążę – często dzięki wprowadzeniu odpowiednich zmian w stylu życia oraz leczeniu wspierającemu płodność.
- Pierwszym krokiem jest zdrowa masa ciała. Nawet niewielka redukcja wagi (5–10% masy ciała) może poprawić równowagę hormonalną, przywrócić owulację i zwiększyć regularność cykli. Ważna jest też aktywność fizyczna – najlepiej umiarkowana, ale regularna. W połączeniu ze zbilansowaną dietą opartą na niskim indeksie glikemicznym może znacząco wpłynąć na poprawę funkcjonowania układu hormonalnego.
- Kolejnym krokiem jest kontrola poziomu insuliny i glukozy. Wiele kobiet z PCOS zmaga się z insulinoopornością. W takich przypadkach lekarz może zalecić leczenie farmakologiczne, np. metforminą, która poprawia wrażliwość komórek na insulinę i może wspierać proces owulacji.
Jeśli owulacja nie wraca, lekarz może zarekomendować zastosowanie leków stymulujących jajeczkowanie. Leki wspomagają dojrzewanie pęcherzyków i zwiększają szansę na uwolnienie komórki jajowej w trakcie cyklu. W przypadku braku efektów po kilku miesiącach terapii lekarz może zaproponować bardziej zaawansowane metody leczenia, jak inseminacja domaciczna (IUI) lub zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro). W niektórych przypadkach wykonywana jest również laparoskopia jajników (tzw. drilling jajników), która może poprawić ich funkcjonowanie.
