Zespół bolesnego pęcherza (śródmiąższowe zapalenie pęcherza) to przewlekła choroba układu moczowego, której mechanizm nie jest do końca poznany. Choroba dotyka przede wszystkim kobiety, ale może występować również u mężczyzn. Jej rozwój wiąże się z poważnym dyskomfortem – częstymi wizytami w toalecie, bólem w okolicy miednicy, pieczeniem podczas oddawania moczu, a także uczuciem ciągłego parcia na pęcherz.
Czym dokładnie jest zespół bolesnego pęcherza? Jak wygląda proces diagnostyczny? Jakie są dostępne metody leczenia?
Zespół bolesnego pęcherza
Zespół bolesnego pęcherza to przewlekła, nieinfekcyjna choroba dolnych dróg moczowych, charakteryzująca się bólem w obrębie pęcherza moczowego oraz zaburzeniami w oddawaniu moczu. Choć objawy mogą przypominać infekcję dróg moczowych, w przypadku ZBP nie wykrywa się obecności bakterii ani innych patogenów.
Choroba występuje najczęściej u kobiet, szczególnie między 30. a 50. rokiem życia, ale może dotyczyć także mężczyzn i dzieci. W patogenezie zespołu bolesnego pęcherza bierze się pod uwagę m.in. uszkodzenie warstwy ochronnej śluzówki pęcherza, co może prowadzić do nadmiernej przepuszczalności i drażnienia ścian pęcherza przez składniki moczu. Istnieją także przypuszczenia, że ZBP może mieć podłoże autoimmunologiczne, neurologiczne lub związane z przewlekłym stanem zapalnym.
Zespół bolesnego pęcherza charakteryzuje się zmiennym przebiegiem. Może mieć okresy zaostrzeń i remisji, a jego nasilenie często zależy od stylu życia pacjenta, poziomu stresu, diety czy chorób współistniejących.
Typowe objawy
Zespół bolesnego pęcherza (ZBP) objawia się szeregiem dolegliwości, które mogą znacząco obniżać jakość życia pacjenta. Co istotne, dyskutowane objawy nie wynikają z infekcji bakteryjnej. To przede wszystkim:
- Przewlekły ból w obrębie pęcherza moczowego lub miednicy – ból może mieć charakter piekący, rozpierający lub uciskowy. Często nasila się przy wypełnionym pęcherzu i ustępuje częściowo po oddaniu moczu.
- Parcie naglące na pęcherz – pacjenci odczuwają silną, nagłą potrzebę oddania moczu, często bez możliwości jego powstrzymania.
- Zwiększona częstość oddawania moczu (częstomocz) – konieczność oddawania moczu nawet kilkanaście razy w ciągu dnia, nierzadko również w nocy (nykturia).
- Dyskomfort lub ból podczas mikcji – oddawaniu moczu może towarzyszyć pieczenie lub ból, szczególnie w fazie końcowej mikcji.
- Ból w czasie stosunku (dyspareunia) – objaw występujący głównie u kobiet i często prowadzący do unikania kontaktów intymnych.
- Ból promieniujący do dolnej części pleców, ud lub krocza – szczególnie w fazie zaostrzeń choroby.
Ze względu na niespecyficzny charakter objawów, choroba bywa mylona z nawracającymi infekcjami układu moczowego, zapaleniem pęcherza, endometriozą lub przewlekłym zespołem bólu miednicy.
Diagnostyka zespołu bolesnego pęcherza
Rozpoznanie zespołu bolesnego pęcherza (ZBP) jest procesem złożonym i wymaga wykluczenia innych schorzeń, które mogą powodować podobne objawy. Ze względu na brak jednoznacznych testów laboratoryjnych czy obrazowych, diagnoza opiera się głównie na dokładnym wywiadzie, badaniach uzupełniających oraz ocenie długotrwałych dolegliwości pacjenta.
Leczenie
Ze względu na indywidualny charakter choroby i różnorodność objawów, leczenie zespołu bolesnego pęcherza musi być dopasowane do konkretnego pacjenta. Celem leczenia jest przede wszystkim złagodzenie objawów, poprawa jakości życia i ograniczenie nawrotów.
Jednym z pierwszych kroków terapii jest zmiana stylu życia i diety, która obejmuje:
- unikanie produktów mogących drażnić pęcherz (kofeina, alkohol, ostre przyprawy, cytrusy),
- regularne i kontrolowane spożywanie płynów,
- techniki relaksacyjne i redukcja stresu,
- aktywność fizyczna dostosowana do możliwości pacjenta.
W leczeniu stosuje się różne grupy leków:
- leki przeciwbólowe i rozkurczowe, które zmniejszają ból i napięcie mięśni pęcherza,
- leki przeciwhistaminowe, pomocne u pacjentów z objawami o podłożu alergicznym,
- leki wzmacniające barierę śluzówkową pęcherza.
U wielu pacjentów z zespołem bolesnego pęcherza dochodzi do nadmiernego napięcia mięśni dna miednicy, co może potęgować objawy, stąd w leczeniu stosuje się fizjoterapię urologiczną:
- terapię manualną,
- ćwiczenia oddechowe i rozluźniające,
- naukę świadomego rozluźniania mięśni,
- elektrostymulację i biofeedback (w wybranych przypadkach).
W rzadkich, opornych na leczenie przypadkach, rozważa się:
- hydrodystensję pęcherza w znieczuleniu (rozciągnięcie ścian pęcherza),
- zabiegi laserowe lub elektrokauteryzację (przy obecności wrzodów Hunnera),
- neuromodulację nerwów krzyżowych,
- zabiegi chirurgiczne.
