Histerektomia, czyli usunięcie macicy to druga po cesarskim cięciu najczęściej wykonywana procedura ginekologiczna w Polsce. Zabieg przeprowadza się zarówno w leczeniu chorób nowotworowych takich jak np. rak trzonu macicy, oraz w leczeniu chorób nienowotworowych takich jak mięśniaki macicy, czy obniżenia narządu rodnego.

Jak przebiega histerektomia? Jakie są wskazania do zabiegu? Ile trwa okres rekonwalescencji?

Kiedy wskazane jest usunięcie macicy?

Zabieg polegający na usunięciu macicy ma charakter nieodwracalny. Dlatego do jego przeprowadzenia muszą zaistnieć konkretne wskazania.

Najczęściej histerektomia jest zalecana u pacjentek, u których:

  • zdiagnozowano nowotwór narządu rodnego, tj. rak trzonu macicy, rak jajnika i rak szyjki macicy – w przypadku leczenia onkologicznego zakres zabiegu jest uzależniony od stopnia zaawansowania choroby i stanu zdrowia pacjentki,
  • zdiagnozowano mięśniaki, których z uwagi na ich rozmiary lub dużą liczbę nie można wyłuszczyć – w przypadku mięśniaków wskazaniem do histerektomii są również bardzo silne krwawienia, które odbijają się na zdrowiu pacjentki,
  • występuje zaburzenie statyki narządu rodnego – osłabienie mięśni dna miednicy powoduje obniżenie lub wypadanie macicy, co w efekcie przyczynia się do obniżenia jakości życia pacjentek,
  • zdiagnozowano endometriozę – endometrioza może powodować długotrwały ból podbrzusza, co po nieskutecznym leczeniu zachowawczym w wybranych przypadkach stanowi wskazanie do przeprowadzenia histerektomii.

Jakie wyróżniamy rodzaje histerektomii?

Usunięcie macicy może dotyczyć części lub całego organu, a decyzję o rodzaju przeprowadzanej interwencji chirurgicznej podejmuje lekarz ginekolog. Zakres leczenia zależy od wielu czynników, w tym zakresu zmiany chorobowej oraz ogólnego stanu zdrowia pacjentki. Wyróżnia się cztery rodzaje histerektomii. To:

  • histerektomia częściowa – usunięciu podlega wyłącznie trzon macicy,
  • histerektomia całkowita – usunięciu podlegają macica, jej trzon i szyjka,
  • histerektomia całkowita z przydatkami – usunięciu podlegają macica, jej trzon i szyjka, a także jajniki i jajowody,
  • histerektomia radykalna – podczas zabiegu usuwana jest macica, trzon macicy, szyjka macicy, a także górna część pochwy oraz przymacicza.

Usunięcie macicy: Przebieg zabiegu

Histerektomia jest przeprowadzana na drodze chirurgii klasycznej (otwartej) lub metodami małoinwazyjnymi. Metody małoinwazyjne obejmują procedury, takie jak histerektomia da Vinci i laparoskopowe usunięcie macicy. Jak przebiega zabieg w zależności od wybranej metody?

Histerektomia metodą klasyczną

Przeprowadzenie zabiegu na drodze chirurgii klasycznej wymaga otwarcia powłok brzusznych. Otwarcie może przyjąć postać kilkunastocentymetrowego nacięcia poprzecznego prowadzonego wzdłuż linii spojenia łonowego lub nacięcia pionowego prowadzonego od spojenia łonowego do pępka. Po otwarciu powłok brzusznych usuwana jest macica, a w razie potrzeby także przydatki, okoliczne węzły chłonne i górna część pochwy. Jak już wcześniej wspomnieliśmy zakres ingerencji chirurgicznej jest uzależniony od zasięgu zmiany chorobowej oraz ogólnego stanu zdrowia pacjentki.

Mając na uwadze zdrowie i komfort pacjenta w trakcie leczenia onkologicznego lekarze znacznie częściej

Laparoskopowe usunięcie macicy

Laparoskopowe usunięcie macicy to zabieg zaliczany do metod małoinwazyjnych. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż przeprowadzenie zabiegu nie wiąże się z koniecznością otwarcia powłok brzusznych. Laparoskopowe usunięcie macicy przeprowadza się przy pomocy niewielkich nacięć zlokalizowanych w okolicach pępka pacjentki. Przez nacięcia wprowadzany jest laparoskop, który umożliwia obserwację przebiegu zabiegu na monitorze oraz mikronarzędzia, przy pomocy których odcina się macicę od podtrzymujących ją więzadeł i pochwy lub szyjki. Uwolniona macica jest usuwana w całości  lub dzielona na małe kawałki (tylko w schorzeniach nieonkologicznych) i usuwana z ciała pacjentki. Macica może zostać usunięta przez pochwę lub nacięcia w powłokach brzusznych.

Zalety laparoskopowego usunięcia macicy obejmują przede wszystkim:

  • ograniczenie dolegliwości bólowych występujących bezpośrednio po zabiegu,
  • skrócenie okresu rekonwalescencji,
  • ograniczenie ryzyka wystąpienia powikłań pooperacyjnych.

Histerektomia da Vinci

Histerektomia da Vinci łączy w sobie zalety laparoskopowego usunięcia macicy z możliwościami oferowanymi przez chirurgię robotyczną. Robot umożliwia wykonywanie skomplikowanych operacji chirurgicznych, przy jednoczesnym ograniczeniu stopnia interwencji w ciało pacjentki.

Jak przebiega histerektomia da Vinci?

Histerektomia da Vinci, podobnie jak zabieg laparoskopowy, wiąże się z koniecznością wykonania niewielkich nacięć w okolicy pępka pacjentki. Nacięcia te mają zazwyczaj około 1 cm średnicy. Poprzez nacięcia do jamy brzusznej pacjentki wprowadzane są:

  • wyposażony w kamerę laparoskop,
  • miniaturowe narzędzia chirurgiczne, którymi chirurg steruje z poziomu specjalnej konsoli.

Chirurgia robotyczna zapewnia wysoką precyzję działania, jednocześnie minimalizując ryzyko związane manualnym operowaniem narzędziami.

Pod względem schematu działań podejmowanych przez chirurga, zabieg da Vinci praktycznie w niczym nie różni się od tradycyjnego zabiegu laparoskopowego. Najpierw macica zostaje oddzielona od pochwy i podtrzymujących ją więzadeł, a jeżeli zakres zabiegu ogranicza się do samego trzonu macicy to organ oddzielany jest również od szyjki macicy. Następnie usunięta macica zostaje usunięta z ciała pacjentki przez wcześniej wykonane nacięcia bądź pochwę.

W tym miejscu na uwagę zasługuje fakt, iż zabiegi ginekologiczne i urologiczne mogą być realizowane w asyście różnych systemów robotycznych. Bardzo popularnym na polskim rynku jest robot Versius. W obu przypadkach zabieg wiąże się z niewielką ingerencją w ciało pacjentki, co skutkuje mniejszymi dolegliwościami bólowymi bezpośrednio po zabiegu i skróceniem okresu rekonwalescencji. Dodatkową zaletą zabiegu z wykorzystaniem chirurgii robotycznej są walory estetyczne. Po zabiegu na ciele pacjentki pozostaje kilka niewielkich blizn.