Rak jajnika jest jednym z najbardziej niebezpiecznych nowotworów ginekologicznych. Jego podstępność polega na tym, że choroba rozwija się bez swoistych objawów lub bezobjawowo, co skutkuje późnym rozpoznaniem i wpływa na skuteczność leczenia i rokowania.
Mimo postępu w medycynie, rak jajnika wciąż pozostaje wielkim wyzwaniem diagnostycznym. Większość zachorowań diagnozuje się przypadkiem, dlatego też znajomość i zrozumienie czynników ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo występowania nowotworu stanowi ważny element profilaktyki.
Czynniki ryzyka zachorowania na raka jajnika
Lista czynników, któremogą zwiększać ryzyko zachorowania na raka jajnika jest bardzo długa. Obejmuje m.in.:
- historię rodzinną,
- mutacje genetyczne,
- wiek,
- niepłodność,
- terapie hormonalne,
- palenie tytoniu,
- otyłość,
- niektóre choroby dziedziczne.
Czynników ryzyka jest znacznie więcej. Niektórzy specjaliści wskazują na wywiad onkologiczny pacjentki, a nawet długotrwałe stosowanie określonych produktów do higieny intymnej. O ile zależność rozwoju choroby od stosowania produktów do higieny intymnej wymaga dalszych badań, o tyle historia osobistego zachorowania na nowotwory, takie jaktakie jak rak piersi czy rak jelita grubego, może rzeczywiście wiązać się z większym ryzykiem rozwoju raka jajnika.
Historia rodzinna
Historia rodzinna to jeden z istotnych czynników ryzyka zachorowania na raka jajnika. Jeśli w rodzinie wystąpiły przypadki tej choroby, zwłaszcza u bliskich krewnych, to istnieje zwiększone ryzyko na dziedziczenie predyspozycji do zachorowania. Specjaliści wskazują na związek między ilością przypadków raka jajnika w rodzinie a ryzykiem zachorowania. Jeśli w rodzinie było kilka przypadków tej choroby, ryzyko może być wyższe. Istotny jest również stopień pokrewieństwa. Ryzyko jest zazwyczaj wyższe, jeśli rak jajnika wystąpił u matki, siostry lub córki, co wynika bezpośrednio z dziedziczenia genów.
Jeśli w rodzinie istnieje historia raka jajnika, istnieją pewne kroki, które można podjąć w celu zrozumienia i zarządzania ryzykiem. Warto skonsultować się z lekarzem genetykiem, który może zlecić testy genetyczne w celu zidentyfikowania ewentualnych mutacji genów BRCA1 i BRCA2. W zależności od wyników testów, można podjąć odpowiednie środki profilaktyczne
Mutacje genetyczne
Mutacje genetyczne znacząco podnoszą ryzyko zachorowania a raka jajnika. Kobiety, u których stwierdzono mutacje w genach BRCA1 i BRCA2 są obarczone znacznie wyższym ryzykiem zachorowania na raka jajnika w porównaniu z ogólną populacją. Co ważne, występowanie tych mutacji jest dziedziczone z pokolenia na pokolenie i może być przekazywane zarówno przez matkę, jak i ojca.
Oprócz BRCA1 i BRCA2 istnieją inne geny, które mogą być związane z ryzykiem zachorowania na raka jajnika. To MSH2, MLH1, MSH6, PMS2 (związane z zespołem Lynch’a) oraz geny PALB2 i RAD51C. Mutacje w tych genach również mogą zwiększać ryzyko zachorowania.
Terapie hormonalne
Także terapie hormonalne uznaje się za czynnik ryzyka zachorowania na raka jajnika. Na uwagę zasługuje w tym przypadku, przede wszystkim hormonalna terapia zastępcza. Choć może przynosić korzyści w leczeniu objawów menopauzy u niektórych kobiet, to istnieje związek między długotrwałym stosowaniem HRT a ryzykiem rozwoju raka jajnika. Nie jest to jednak powód, do rezygnowania z HRT podczas menopauzy. Ryzyko związane z terapią zwykle rośnie wraz z okresem jej stosowania. Krótka terapia hormonalna w celu złagodzenia objawów menopauzy jest zazwyczaj uważana za bezpieczną. Jednak długotrwałe stosowanie HRT może zwiększać ryzyko.
