Rak zarodkowy należy do grupy nowotworów germinalnych, czyli nowotworów wywodzących się z pierwotnych komórek płciowych. Choć mogą one występować również poza gonadami, najczęstszą lokalizacją pozostają jądra u mężczyzn, u których nowotwór zarodkowy rozwija się najczęściej między 20. a 40. rokiem życia.
Nowotwory germinalne obejmują różne typy histologiczne, w tym nasieniaki i nienasieniaki, z których jednym z bardziej agresywnych podtypów jest właśnie rak zarodkowy. Rak zarodkowy jądra charakteryzuje się szybkim wzrostem i dużą skłonnością do dawania przerzutów, zwłaszcza do węzłów chłonnych i narządów odległych, takich jak płuca czy wątroba.
Rak zarodkowy jądra
Rak zarodkowy jądra to agresywny typ nienasieniaka, który często występuje jako składnik guzów mieszanych. Choć „czysty” rak zarodkowy, składający się wyłącznie z komórek raka zarodkowego, jest rzadki, to komponent raka zarodkowego jest obecny w około 40% przypadków nowotworów germinalnych jądra. Nowotwór ten najczęściej dotyka mężczyzn w wieku od 20 do 30 lat.
Charakterystyka raka zarodkowego
Nowotwór zarodkowy charakteryzuje się wysokim stopniem złośliwości oraz tendencją do szybkiego wzrostu i wczesnego tworzenia przerzutów. Pod mikroskopem komórki raka zarodkowego przypominają niedojrzałe komórki embrionalne. Charakteryzują się:
- jelicie grubej i odbytnicy,
- płucach,
- trzustce,
- żołądku,
- dużym, nieregularnym jądrem komórkowym,
- wyraźnym jąderkiem,
- ciemnym zabarwieniem cytoplazmy,
- dużą aktywnością mitotyczną (szybkie dzielenie się komórek).
Często tworzą lite, brodawkowate lub gruczołowe struktury. Ze względu na swoją niedojrzałość i wysoką złośliwość, komórki te mają duży potencjał do dalszej transformacji w inne typy nowotworów zarodkowych.
Cechy kliniczneraka zarodkowego obejmują:
- agresywny przebieg,
- przerzuty krwiopochodne (w przeciwieństwie do niektórych innych nowotworów jąder, rak zarodkowy częściej szerzy się drogą naczyń krwionośnych niż limfatycznych),
- ograniczone wykrywanie przy użyciu markerów nowotworowych (poziom hCG może być podwyższony, choć nie zawsze, podczas gdy marker AFP zwykle pozostaje prawidłowy).
Diagnostyka nowotworów zarodkowych
Diagnostyka nowotworów zarodkowych, w tym raka zarodkowego jądra, opiera się na połączeniu dokładnego wywiadu, badania fizykalnego oraz specjalistycznych badań obrazowych i laboratoryjnych. Podstawowym elementem rozpoznania jest badanie jąder palpacyjnie, a następnie wykonanie ultrasonografii moszny, która pozwala ocenić obecność i charakter zmiany ogniskowej w jądrze.
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, wykonuje się oznaczenia markerów nowotworowych we krwi – najczęściej są to AFP (alfa-fetoproteina), β-hCG (gonadotropina kosmówkowa) oraz LDH (dehydrogenaza mleczanowa). Choć rak zarodkowy nie zawsze powoduje wzrost tych wskaźników, ich oznaczenie pomaga w różnicowaniu podtypów nowotworów germinalnych oraz w monitorowaniu leczenia. Bardzo ważne znaczenie dla diagnostyki nowotworów zarodkowych ma również tomografia komputerowa jamy brzusznej i klatki piersiowej, która umożliwia ocenę ewentualnych przerzutów do węzłów chłonnych i narządów odległych, takich jak płuca czy wątroba.
Potwierdzenie rozpoznania następuje po radykalnej orchidektomii (chirurgicznym usunięciu jądra), ponieważ to właśnie badanie histopatologiczne usuniętej zmiany dostarcza ostatecznej informacji na temat typu nowotworu, jego złośliwości i obecności komponentów mieszanych. Całościowa ocena pozwala na właściwe zaklasyfikowanie choroby i dobranie optymalnej strategii leczenia.
Leczenie nowotworów zarodkowych
Leczenie zależy od typu histologicznego nowotworu oraz stopnia jego zaawansowania. Podstawową metodą leczenia jest radykalna orchidektomia. W niektórych przypadkach konieczne jest również usunięcie zajętych węzłów chłonnych. W przypadku nienasieniaków lub zaawansowanych stadiów choroby wdrażana jest chemioterapia.
Schematy chemioterapii oparte na cisplatynie są standardem w leczeniu tych typów nowotworów. Rzadziej stosowana, głównie w przypadku nasieniaków w niskim stopniu zaawansowania jest radioterapia.
