Rak cewki moczowej to niezwykle rzadki, ale potencjalnie groźny nowotwór. Ze względu na niespecyficzne objawy i niewielką świadomość społeczną, choroba bywa wykrywana późno, co znacząco wpływa na rokowania.
Jakie objawy daje rak cewki moczowej? Jak przebiega diagnostyka i leczenie? Jakie obserwujemy różnice w przebiegu choroby u kobiet i u mężczyzn?
Rak cewki moczowej
Rak cewki moczowej to rzadki nowotwór złośliwy rozwijający się w obrębie cewki moczowej – przewodu odpowiedzialnego za odprowadzanie moczu z pęcherza na zewnątrz organizmu. Stanowi mniej niż 1% wszystkich nowotworów układu moczowego i może występować zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Choć rzadki, może mieć agresywny przebieg, zwłaszcza jeśli zostanie wykryty w zaawansowanym stadium.
Rak cewki moczowej może przybierać różne formy histologiczne. Najczęściej to rak:
- płaskonabłonkowy,
- gruczołowy,
- przejściowokomórkowy.
Typ nowotworu zależy od odcinka cewki moczowej, w którym się rozwija. Rak cewki moczowej u mężczyzn częściej pojawia się w tylnej części cewki, podczas gdy rak cewki moczowej u kobiet dotyka jej przedniego odcinka.
Rak cewki moczowej – objawy
Objawy raka cewki moczowej mogą być niespecyficzne, w związku z czym są łatwo mylone z objawami innych schorzeń układu moczowo-płciowego, co pozwala się chorobie rozwijać. W początkowych stadiach rak cewki moczowej może nie dawać żadnych wyraźnych symptomów, dlatego każdy niepokojący sygnał ze strony dróg moczowych powinien być skonsultowany z lekarzem urologiem.
Do najczęstszych objawów raka cewki moczowej należą:
- ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
- krew w moczu lub w wydzielinie z cewki moczowej,
- częste oddawanie moczu lub parcie na pęcherz,
- utrudniony przepływ moczu lub całkowite zatrzymanie moczu,
- wycieki z cewki moczowej,
- guz lub zgrubienie wyczuwalne w okolicy krocza, cewki moczowej lub wargi sromowej (u kobiet),
- ból w okolicy krocza, miednicy lub pochwy (u kobiet) / prącia (u mężczyzn).
W przypadku raka cewki moczowej u kobiet, objawy bywają szczególnie trudne do odróżnienia od innych problemów ginekologicznych lub urologicznych. Z kolei rak cewki moczowej u mężczyzn może prowadzić do obrzęku prącia, wycieku śluzowo-krwistego z cewki, a nawet do powiększenia węzłów chłonnych pachwinowych.
Rak cewki moczowej u mężczyzn
U mężczyzn cewka moczowa jest dłuższa niż u kobiet i dzieli się na kilka odcinków (cewka sterczowa, błoniasta i gąbczasta), dlatego umiejscowienie nowotworu wpływa na objawy oraz zakres leczenia. Najczęściej zmiany nowotworowe rozwijają się w odcinku dystalnym cewki (blisko ujścia zewnętrznego), ale mogą też obejmować odcinek sterczowy (przechodzący przez prostatę).
Rak cewki moczowej u kobiet
U kobiet cewka moczowa jest znacznie krótsza niż u mężczyzn – ma około 3–4 cm długości i przebiega wzdłuż przedniej ściany pochwy, co sprawia, że zmiany nowotworowe mogą łatwo naciekać sąsiednie struktury, takie jak pęcherz moczowy, pochwa czy tkanki miednicy mniejszej. Rak cewki moczowej u kobiet najczęściej lokalizuje się w jej dystalnej (końcowej) części, w pobliżu ujścia zewnętrznego, jednak może również obejmować bliższe odcinki lub całą długość cewki.
Z uwagi na bliskie sąsiedztwo narządów płciowych i moczowych, objawy często są niespecyficzne i mogą być mylnie interpretowane jako infekcje intymne, zapalenia pęcherza czy powikłania uroginekologiczne.
Diagnostyka i metody wykrywania raka cewki moczowej
Podstawowe metody wykrywania raka cewki moczowej obejmują:
- Badanie fizykalne – u kobiet lekarz może przeprowadzić badanie ginekologiczne z oceną cewki moczowej i przedniej ściany pochwy. U mężczyzn palpacyjnie ocenia się cewkę, gruczoł krokowy oraz obecność ewentualnych zmian w obrębie prącia.
- Cystoskopia – jedno z najważniejszych badań endoskopowych, pozwalające na ocenę wnętrza cewki moczowej i pęcherza moczowego. Umożliwia wykrycie nieprawidłowości i pobranie wycinka do badania histopatologicznego.
- Badanie cytologiczne moczu – pomocne w wykrywaniu komórek nowotworowych w próbce moczu, jednak jego czułość może być ograniczona, zwłaszcza w przypadku niskozróżnicowanych guzów.
- Urografia lub uretrografia – badania obrazowe kontrastowe, które pozwalają na ocenę kształtu, zwężeń i nieprawidłowości w obrębie dróg moczowych, w tym cewki.
- Rezonans magnetyczny (MRI) i tomografia komputerowa (TK) – wykorzystywane do oceny zaawansowania choroby, naciekania okolicznych tkanek oraz obecności przerzutów do węzłów chłonnych i narządów odległych.
- Biopsja – kluczowe badanie potwierdzające obecność raka i określające jego typ histologiczny. Pobrany materiał umożliwia zaplanowanie dalszego leczenia.
Leczenie raka cewki moczowej
Terapia raka cewki moczowej jest złożona i zależy od:
- umiejscowienia nowotworu,
- typu histologicznego,
- stopnia zaawansowania klinicznego (TNM),
- wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
Główne metody leczenia raka cewki moczowej obejmują:
- leczenie chirurgiczne, które – zależnie od lokalizacji i rozmiaru guza – przyjmuje postać:
- resekcji miejscowej (usunięcie tylko zmienionego chorobowo fragmentu cewki),
- częściowej lub całkowitej urethrotomii (usunięcie fragmentu lub całej cewki moczowej),
- resekcji pęcherza moczowego i narządów płciowych z zastosowaniem rekonstrukcji dróg moczowych,
- radioterapię,
- chemioterapię.
